یکشنبه سیاه ریال!
دلار آزاد در بازارهای ایران به نرخ بالاتر از ۱۱ هزار تومان رسیده و موجب نگرانی شدید مردم و فعالان اقتصادی شده است. برخی کارشناسان این مسئله را به معنای سقوط آزاد ریال می‌دانند.
به گزارش «شبکه آزادی» آمارها نشان می‌دهد که از تیر ۱۳۹۶ تا مرداد امسال، قیمت دلار ۲۰۵ درصد افزایش یافته است. افزایش قیمت دلار در ماه‌های اخیر، گرانی کالاها و خدمات ضروری مورد نیاز مردم را در پی داشته و به نگرانی فعالان اقتصادی نسبت به شرایط دامن زده است. به نظر می‌رسد سیاست‌های پولی دولت هماهنگی چندانی با واقعیت‌ها ندارد؛ چراکه ریال ایران پس از سقوط‌های پی‌درپی، اکنون به بی‌ارزش‌ترین واحد پولی در بین کشورها تبدیل شده است.
به تازگی عبدالناصر همتی، به جای ولی‌الله سیف ریاست بانک مرکزی را بر عهده گرفته است که البته به باور کارشناسان این تغییر نباید سبب امیدواری برای بهبود اوضاع شود. سیف همین چند روز پیش دلار ۹ هزار تومانی را به همتی تحویل داد و حالا رئیس جدید بانک مرکزی رکورد ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان را برای این ارز معتبر ثبت کرده است؛ رکوردی تاریخی برای ریالی که در بحرانی‌ترین دوران خود قرار دارد.
پیش از این یعنی در اوایل تیر امسال بازاریان تهران در اعتراض به افزایش بی‌رویه قیمت دلار دست به اعتصاب زدند. آن‌ها پس از اینکه مغازه‌های خود را تعطیل کردند، در خیابان‌های تهران علیه گرانی دلار شعار سر دادند. چند کانال تلگرامی از جمله کانال «اعتصاب مدنی بازار» بار دیگر فراخوانی را برای اعتصاب بازاریان در اعتراض به افزایش نرخ ارز صادر کرده‌اند.
غول نقدینگی در ایران
علاوه بر افزایش قیمت ارزهای خارجی، سکه، اجاره‌بهای مسکن و خودرو نیز به با روند فزاینده افزایش یافته است. قیمت هر سکه امامی امروز به بیش از ۴ میلیون ۱۰۰ هزار تومان رسید. طی یک ماه گذشته انواع خودرو داخلی و خارجی نیز بین ۱۵ تا ۶۰ درصد افزایش قیمت داشته است. افزایش اجاره‌بهای مسکن هم سبب نگرانی اقشار آسیب‌پذیر جامعه شده و انتظار می‌رود این مسئله به فقر و مشکلات مالی مردم دامن بزند. بنا بر آمارها حدود نیمی از جمعیت ایران اجاره‌نشین هستند.
شهریور سال گذشته پس از اینکه سود سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت بانکی به ترتیب به ۱۰ و ۱۵ درصد کاهش پیدا کرد، حجم فراوانی از نقدینگی به بازار ارز و سکه سرازیر شد و به مرور زمان این دو بازار را با هرج‌ومرج روبرو کرد. علاوه بر این، سوءمدیریت‌های دولت و بانک مرکزی نیز مزید بر علت شده‌اند تا اقتصاد ایران در یک تنگنای کم‌سابقه قرار گیرد.
هم‌اکنون حجم نقدینگی از مرز یک تریلیون ۵۰۰ هزار میلیارد تومان نیز گذشته و مدیریت آن برای بانک مرکزی دشوار شده است. بنا بر آخرین آمارهای رسمی، نسبت حجم نقدینگی به تولید ناخالص داخلی به ۱۱۰ درصد رسیده است که عمدتاً به دلیل چاپ اسکناس در بانک مرکزی و خلق شبه پول توسط بانک‌هاست. این مسئله به معنای پیشی گرفتن حجم نقدینگی از مجموع خدمات و کالاهایی است که در یک سال تولید می‌شوند.
مهم‌ترین پیامد هرج‌ومرج اقتصادی در ایران تضعیف بیشتر اقشار آسیب‌پذیر جامعه است که تحت‌فشار افزایش سطح عمومی قیمت‌ها قرار خواهند گرفت. کاهش قدرت خرید و افت سطح کیفی زندگی، مهم‌ترین دغدغه این روزهای مردم ایران است که البته به نظر می‌رسد دولت هیچ برنامه‌ای برای رفع این نگرانی آن‌ها ندارد.
نابسامانی‌های اقتصادی در حالی شدت یافته است که هنوز تحریم‌های آمریکا علیه ایران به اجرا گذاشته نشده است. برخی کارشناسان می‌گویند این تکانه‌های کنونی، واکنشی به تحریم‌های اقتصادی پیش روست. محمدمهدی بهکیش، عضو اتاق بازرگانی ایران ماه گذشته در جلسه‌ای به وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هشدار داده بود که ایران تا ۴ نوامبر در «محاصره اقتصادی» قرار خواهد گرفت.
مجتبی احمدی
